Provakasyonlara karşı duramayan ben, varolmayan Malta kışını yaratmak, saksıda çiğdem ve hatta şişede sümbül yetiştirmek derdine düşmüştüm. Sağolsun Dilek konuyla ilgili bildiği adresleri gönderdi. Biraz da ben araştırdım.
Şunları öğrendim:
*Pek çok değ
işik kaynakta belirtildiğine göre iç mekanda (vazo veya saksıda) zamanından önce çiçek açtırılabilen soğanlı bitkiler sümbül ile sınırlı değil. Sümbül, çiğdem ve nergis suda; bunlara ek olarak kardelen, scilla (bir üyesinden şurada bahsetmiştim), müşkülüm, amaryllis (Türkçe adını bilen var mı?), müge (?), lale soğanları da saksıda erken çiçek açtırılabiliyor. Önemli olan hangisinin hangi iklim düzenlemesine ihtiyaç duyduğunu (veya duymadığını) bilmek. The gentle art of forcing bulbs adlı yazıda bu konuda detaylı bilgi verilmiş. Amacımız normalde ilkbaharda açması gereken soğanlı bitkiyi daha erken ve iç mekanda açtırmak olduğundan, burada tarif edilenleri soğan türüne göre sonbaharda, en geç yılbaşı civarı yapıyoruz. Her zaman en kaliteli soğanları tercih etmeye çalışıyoruz. Çünkü başarımız toprak ve benzeri faktörlerden çok buna bağlı.
Vazoda (Suda) çiçek açtırmak için:
*Piyasada bu iş için özel tasarlanmış vazolar bulunsa da mutlaka bunlardan edinmeye de gerek yok. Soğanın genişliğinden daha küçük ağızlı bir vazo, kavanoz veya bardak (hatta bir çay bardağı) aynı işi görebilir.
*Vazoya başlangıçta biraz su koyup üzerine soğanı yerleştiriyoruz ama suya değmeyecek şekilde. Kökler uzamaya başlayınca kendiliğinden suya değmeye başlıyor. Önceden suya değerse soğan küflenip çürüyebiliyor.
*Soğanı vazoya kökü aşağıya gelecek şekilde koymak gerektiğini söylemeye gerek var mı? Hımm, galiba var.
*Soğanı bu şekilde vazoya oturttuktan sonra eğer soğuk ihtiyacı duyan bir tür ise buzdolabına yerleştiriyoruz. (Değilse doğrudan karanlık ve mümkünse serin bir ortama yerleştiriyoruz). Bir süre sonra kökler belirerek kendiliğinden suya erişiyor. Nihayet soğanın üst kısmı büyümeye başlayınca (bu 6-10 hafta alabilir, soğanın cinsine göre daha uzun da sürebilir) buzdolabından çıkarıp karanlık bir ortama (örneğin bir mutfak dolabı) alıyoruz. Uç kısmın rengi yeşile dönünce, çıkarıp direk güneş ışığı almayan bir pencere kenarına yerleştiriyoruz. Çiçeklenmesini bekleyip tadını çıkarıyoruz :)
*
Buzdolabı konusunda dikkat edilmesi gereken bir küçük detay var. Çok da anlayamadığım bir sebeple buzdolabında elma, domates vb. varsa bunların saldığı bir gaz soğana zarar verebiliyormuş. Bu durumda ne yapılmalı bilmiyorum. Okuduğum bir forumdaki öneri şuydu: "Domatesleri buzdolabından çıkart gitsin. Zaten orada saklanmaları gerekmiyor."
Saksıda çiçek açtırmak için:
* Soğanı bir kesekağıdına sarıp buzdolabına koyuyor ve önerildiği kadar bekletiyoruz. Soğuk bir iklimde yaşıyorsak dışarıda da tutabiliriz. Dikkat edilmesi gereken kural: Soğan asla donmamalı.
* Soğanı saksıya ekip uç verene dek serin ve karanlık bir ortamda (örneğin üzerini örterek fazla ısıtılmayan bir odada ) bekletiyoruz. Uç verip rengi yeşile dönmeye başlayınca güneş gören ortama alıyoruz.
*Bu arada ekim şöyle yapılmalı: Soğa
n büyüklüğünün en az iki katı büyüklükte bir saksı uygun derinliğe kadar toprakla gevşekçe doldurulmalı. Üzerine soğanlar yerleştirilmeli, üzerleri tekrar uygun miktarda toprakla örtülmeli. Soğanlar toprağa fazla bastırılmamalı. Ekimin hemen ardından sulanmalı ve toprağın kurumasına hiçbir zaman izin verilmemeli.
*Pek çok değ
işik kaynakta belirtildiğine göre iç mekanda (vazo veya saksıda) zamanından önce çiçek açtırılabilen soğanlı bitkiler sümbül ile sınırlı değil. Sümbül, çiğdem ve nergis suda; bunlara ek olarak kardelen, scilla (bir üyesinden şurada bahsetmiştim), müşkülüm, amaryllis (Türkçe adını bilen var mı?), müge (?), lale soğanları da saksıda erken çiçek açtırılabiliyor. Önemli olan hangisinin hangi iklim düzenlemesine ihtiyaç duyduğunu (veya duymadığını) bilmek. The gentle art of forcing bulbs adlı yazıda bu konuda detaylı bilgi verilmiş. Amacımız normalde ilkbaharda açması gereken soğanlı bitkiyi daha erken ve iç mekanda açtırmak olduğundan, burada tarif edilenleri soğan türüne göre sonbaharda, en geç yılbaşı civarı yapıyoruz. Her zaman en kaliteli soğanları tercih etmeye çalışıyoruz. Çünkü başarımız toprak ve benzeri faktörlerden çok buna bağlı.Vazoda (Suda) çiçek açtırmak için:
*Piyasada bu iş için özel tasarlanmış vazolar bulunsa da mutlaka bunlardan edinmeye de gerek yok. Soğanın genişliğinden daha küçük ağızlı bir vazo, kavanoz veya bardak (hatta bir çay bardağı) aynı işi görebilir.*Vazoya başlangıçta biraz su koyup üzerine soğanı yerleştiriyoruz ama suya değmeyecek şekilde. Kökler uzamaya başlayınca kendiliğinden suya değmeye başlıyor. Önceden suya değerse soğan küflenip çürüyebiliyor.
*Soğanı vazoya kökü aşağıya gelecek şekilde koymak gerektiğini söylemeye gerek var mı? Hımm, galiba var.
*Soğanı bu şekilde vazoya oturttuktan sonra eğer soğuk ihtiyacı duyan bir tür ise buzdolabına yerleştiriyoruz. (Değilse doğrudan karanlık ve mümkünse serin bir ortama yerleştiriyoruz). Bir süre sonra kökler belirerek kendiliğinden suya erişiyor. Nihayet soğanın üst kısmı büyümeye başlayınca (bu 6-10 hafta alabilir, soğanın cinsine göre daha uzun da sürebilir) buzdolabından çıkarıp karanlık bir ortama (örneğin bir mutfak dolabı) alıyoruz. Uç kısmın rengi yeşile dönünce, çıkarıp direk güneş ışığı almayan bir pencere kenarına yerleştiriyoruz. Çiçeklenmesini bekleyip tadını çıkarıyoruz :)
*
Buzdolabı konusunda dikkat edilmesi gereken bir küçük detay var. Çok da anlayamadığım bir sebeple buzdolabında elma, domates vb. varsa bunların saldığı bir gaz soğana zarar verebiliyormuş. Bu durumda ne yapılmalı bilmiyorum. Okuduğum bir forumdaki öneri şuydu: "Domatesleri buzdolabından çıkart gitsin. Zaten orada saklanmaları gerekmiyor."Saksıda çiçek açtırmak için:
* Soğanı bir kesekağıdına sarıp buzdolabına koyuyor ve önerildiği kadar bekletiyoruz. Soğuk bir iklimde yaşıyorsak dışarıda da tutabiliriz. Dikkat edilmesi gereken kural: Soğan asla donmamalı.
* Soğanı saksıya ekip uç verene dek serin ve karanlık bir ortamda (örneğin üzerini örterek fazla ısıtılmayan bir odada ) bekletiyoruz. Uç verip rengi yeşile dönmeye başlayınca güneş gören ortama alıyoruz.
*Bu arada ekim şöyle yapılmalı: Soğa
n büyüklüğünün en az iki katı büyüklükte bir saksı uygun derinliğe kadar toprakla gevşekçe doldurulmalı. Üzerine soğanlar yerleştirilmeli, üzerleri tekrar uygun miktarda toprakla örtülmeli. Soğanlar toprağa fazla bastırılmamalı. Ekimin hemen ardından sulanmalı ve toprağın kurumasına hiçbir zaman izin verilmemeli. *Soğanlı bitkilerle ilgili temel bilgiler için şu ve şu sayfalar (ingilizce) ve agaclar.net'te soğanlı ve yumrulu bitkilere ayrılmış şu forum ziyaret edilebilir.
Sonraki yazı: E, biz sana böyle mi tarif ettik?
Bu yazıda kullanılan diğer kaynaklar:
Forcing Bulbs for Indoor Beauty in Winter
Forcing Bulbs Indoors
Forcing Bulbs: Tips & Techniques
Fotoğraflar:
1)gierszewski
2)cbcastro
3)grevillea
4)la fattina
5)sidereal
Belki haksızlık olacak, ve diğer bitkiler duymasın bu dediğimi de yerleri çok ayrı soğanlı ve rizomlu bitkilerin ben de :)) Vazoda açtırma işini bir ara yapıyordum, unutmuşum bu zevki! hatta uygun karafım bile var fi tarihinden kalma sırf bu iş için edinmiştim. Saklandığı yerden çıkarsam onu çok iyi olacak :)) Muscarilerin bahçede ve her yerde açmalarını dört gözle bekliyorum.
YanıtlaSilAyçaaa,
YanıtlaSilyazıp kaçamazsın öyle, yanıt ver!
Birincisi, karafta ne yetiştirmiştin, sümbül mü? İkincisi bu rizom ve yumru aynı şeyler değil mi? Üçüncüsü, muscarileri siz mi ektiniz , önceden mi vardı bahçede? Ben küçük soğanlı bitkilerin (çiğdem, muscari, müge(maiglöckchen) vb) bahçelerde asker gibi dizi dizi değil de, kendiliğinden yetişmiş gibi dağınık düzen çiçek açmalarına bayılıyorum da; ondan sordum bu sonuncuyu.
Evren, bir soru: neden bunlari erken actirmaya calisiyoruz? Evde olunca, erken actirmak gibi bir durum zorunlu mu oluyor?
YanıtlaSilPınar,
YanıtlaSilÖzel bir sebebi yok aslında. Kış ortasında doğa cansız, hava gri ve kapalıyken insan evinde olsun biraz renk ve bahar istiyor sadece. Kendi hallerine bıraksan sonbaharda toprak altına giren soğanlar erkencileri saymazsak nisan-mayıs gibi açacak çünkü.
Anladim, gayet de mantikli.
YanıtlaSilBurada soganli bitkiler erkenci. Bir kac haftadir nergis ve buralilarin dag sumbulu dedikleri (henuz gormedim) cicek acip duruyor.