Malta: Küçük sözlük, Melita ve Soyadlar

Küçük sözlük:
Sağdan soldan duyduklarımla kafamda küçük bir sözlük oluşmaya başladı. Biraz daha kalırsam bu adanın dilini çözeceğim galiba :) Bakalım neler öğrenmişim?

-ta': İyelik eki. Repubblika ta' Malta, Republic of Malta yani Malta Cumhuriyeti demek. Pek çok kafe veya lokantanın isminde de geçiyor. ta' Marija (Maria'nın yeri) örneğindeki gibi.
-ghall: için. Çoğunlukla İngilizce'deki for sözcüğü gibi kullanılıyor. Gwida ghall pazjent u l-vizitatur örneğinde olduğu gibi. "Hasta ve ziyaretçiler için rehber" demek bu da.
-Bongu: Günaydın veya merhaba demek. Adada kısa süren Fransız hakimiyetinin nadir miraslarından biri. Bir Maltalı'nın Merhba dediğini duyarsanız o da hoşgeldiniz demek.
-mela( veya mella): İngilizce konuşulurken bile cümle başında hep duyduğum bu sözcük bizim Türkçe'de "eveet, şimdiii, bi bakalım" dediğimiz durumlarda kullanılıyor. Almanca also, İngilizce so ve İtalyanca allora desem, bu dilleri bilenlere birşey ifade eder sanırım.
-kif inti?: nasılsınız?
-halib: süt
-İlginç bir çıkarımla anladım ki omm anne ve alla tanrı demek. Kiliselerden birindeki Meryem heykelinin altında omm alla yazıyordu da...
-tajjib: Arapça'dan geçme bu sözcük iyi demek. Örneğin "iyi günler" veya "hava iyi" derken kullanılıyor.
-sahha: Güle güle demek. Maltaca konuşmayı seven yabancılardan duydum, kulağa hoş geliyor. Buna karşılık Maltalılar vedalaşırken "Good day, good day" (herzamanki ikileme) demeyi tercih ediyor sanki.
-hafna: Etrafımda konuşulurken öyle çok kulağıma çarpıyordu ki... Çok demekmiş zaten :))
-xatt: kıyı, kumsal. Haliyle bu ada ülkesinde bazı yer isimlerinde geçiyor.

Melita:
Pek çok yer ve işletmeye adını veren "Melita"nın ne olduğunu çözdüm sonunda. Melita eski Yunanca'da bal veya bal gibi tatlı demek olup antik Yunanlılar'ın Malta'ya verdiği isimmiş. O çağlarda buradaki endemik bir arı türünün ürettiği balla meşhurmuş çünkü adamız. Havaalanında ve hediyelik eşya dükkanlarında hala yerel ballar satılıyor. Aldık, denedik. O arılar bu adayı terkedeli çok olmuş.

Soyadlar:
Bu adadaki herkesin soyadı Azzopardi veya Attard veya Portelli olabilir mi? Bunlar ya klanvari, büyük aileler veya bizdeki Öztürk, Yıldırım, Demir gibi biraz hayalgücü yoksunluğunun eseri. Yeri gelmişken Maltalılar genellikle İngilizce bir ad ve İtalyanca'yı çağrıştıran bir soyada sahipler. Patrick Portelli, Amanda Azzopardi gibi. Birbirlerine her durumda ilk adla hitap etmeyi tercih eden senli benli bir toplum. İlk geldiğimizde "Herr Müller" modundaydık; "Hey, John" moduna geçmemiz biraz vakit aldı.

Velakin yine de...
Yaşasın Akdeniz!