İyi de ben ne yapıyorum?

Yaban yaşamımı basitleştirmek için benim ne yaptığımı sormuş. Bu soruya hak vermemek elde değil. Yola çıkarken internetteki "bla..bla..bla" dan ziyade birilerinin tecrübelerini dinlemeye ben de ihtiyaç duymuştum. Gruplara, forumlara üye olma sebebim de buydu. Bu blogda da kendi öğrendiklerimi, okuduklarımı unutmamak ve denediklerimden diğer insanları haberdar etmek için yazıyorum. Yaban'ın sorusu çok işime geliyor, bir tür iç hesaplaşma da yapacağım kendimle. Şimdi uzun ve biraz karışık bir liste geliyor, hazır olun...

• Önce şunu söyleyeyim: Herkesin basit yaşam anlayışı farklı, çünkü yaşam anlayışlarımız farklı. İçinde yetiştiğimiz ve yaşadığımız aile, yaşadığımız coğrafya, günlük dertlerimiz, sabah kalkınca camdan gördüklerimiz, evimiz, pek çok şey... Bu yüzden benim yazdıklarım birebir tavsiyeler değil; fikir alınabilecek, ilham ve motivasyon verecek şeyler olarak görülmeli.


• Beni yoran ve kurtulduğum için hala çok sevindiğim ilk şey kredi kartları. Onlarla vedalaşmam basit yaşamla resmi tanışmamızdan da önceye gidiyor üstelik. Bir değil, bir sürü kredi kartım vardı. Sebebini hiç sormayın, ben de bilmiyorum. Büyük borçlar yapmadım, batmadım. Her ay, o ay harcadıklarımı düzenli olarak ödedim. Yine de benim için yüktüler. Posta kutumda fazladan bir zarf, Inbox'da fazladan bir e-mail, takip edilmesi gereken fazladan bir ödeme, her yılbaşı anlamsız sabit ödemeler... Türkiye'den ayrılırken hepsini iptal ettirdim. Büyük bir zevkle. Birini bile bırakmadım geriye. Cebimdeki para kadar harcamanın, o yetmiyorsa istediğim şeyleri almadan eve dönmenin ve buna rağmen yaşıyor olduğumu görmenin güzelliğini tattım :))


• Cep telefonu. Bunu benim kadar problem yapmayanlar vardır kuşkusuz. Yıllarca kullandım. "Neden cep telefonum var benim?" diye sorarak üstelik. Gündüz işte, akşam evde olan, bunun dışındaki zamanlarda (sinemaya, tiyatroya gittiğimde, dostları ziyarette vb.) zaten erişilmek istemeyen biriydim. Neden cep telefonum var(dı) benim öyleyse? Ödenmesi unutulan faturalar, posta kutusunda bir zarf, şarj edilmesi gereken bir cihaz, söylenmesi gereken bir yalan ("evet, evet, yoldayım, geliyorum"), yanıtlanması gereken bir SMS mesajı, ödenmesi gereken bir saçma sabit miktar daha... Kurtuldum! Bugün yeniden cep telefonu edinmem gerekse kesinlikle kartlı olanlardan bir hat ve en ucuz ve basitinden bir telefon edinirim. Numaramı beni gerçekten her durumda bulmasını istediklerime veriririm. Cep telefonumu sadece erişilecek bir telefondan uzaktaysam açarım. Dostlarıma kuralı açıklarım: "Gündüz işten, akşam evden deneyin. Oralarda bulamazsanız cep telefonumu arayın".


• Beslenme. Büyük farklardan birini burada yaşadım. Ama birdenbire olmadı. Adım adım. Margarin ve tereyağ gitti, zeytinyağı başta olmak üzere sıvıyağ geldi. Daha sonra tereyağ da geri döndü. Ama gerçek, katkısız, boyasız ve tuzsuz olarak; az miktarda . Kırmızı et çok çok azaldı. Yeri biraz tavuk, çokça balıkla kapatıldı. Balığın çiftlikten değil, balıkçı teknesinden gelmiş olması tercih edildi. Sebze yemekleri ve salatalar ağırlık kazandı. Meyve yemek benim için hala tam bir alışkanlık değilse de kuru meyveler ve ceviz-fındık-badem-vb ailesi gündelik abur cuburun yerini aldı. Büyük istisnalar dışında her zaman evde yemeye başladık. Dışarıda geçirilecek öğünler için sandviç yapmayı, önceden poğaça hazırlamayı, elma, muz gibi kolay yenen meyveler ve küçük bir şişe su taşımayı öğrendim. Çantamın demirbaşları oldular :))


• Gıda alışverişlerimiz basitleşmedi, karmaşıklaştı. Her paketin okunması, üzerindeki gizli kodların deşifre edilmesi gerekiyordu çünkü. Bu her yeni şehirde sadece bir süre devam ediyor ama. Belli ürünlerden oluşan bir beslenme düzeni bir kez tutturulunca alışveriş de birden kolaylaşıveriyor. Neden bu kadar takıntılıyım gıdalar konusunda? En kötü oyunlar gıdada oynanıyor, en inanılmaz numaralar (özellikle Türkiye'de) gıdada çekiliyor çünkü. Peynir yapılırken yağı alınıp yerine kalitesiz margarin ekleniyor, bal ve pekmeze glikoz ekleniyor, susamın dış kabuğu alınıp tahin kabuksuz susamdan üretiliyor, meyve suları şekerle şişiriliyor, pekmeze glikoz ekleniyor. Kayısılar kurutulurken sözde böcekleri uzak tutmak için kükürtleniyor. Oysa kükürtlü kayısı su çektiğinden ağırlaşıyor. Kayısıya verdiğimizden çok suya para veriyoruz. Daha neler neler... Aklıma gelenler şimdilik bunlar.
• Gıda paketlerini incelerken bir taraftan da bazı şeyleri evde kendim denemeye başladım. Ekmek, yoğurt, kefir, dondurma, reçel, turşu, meyve suyu, bisküvi ve benzeri hamur abur cubur. Bolca başarısız denemem oldu bu arada. Şunu öğrendim: Her türlü hazır gıdaya uzun süre dayanması için, belli bir kıvamı tutturmak için, daha cazip bir renk veya koku sağlamak için, tadını güçlendirmek için; yani tamamen yan unsurlar için, çeşit çeşit maddeler katılıyor. En basit ve doğal tat güçlendiriciler olan şeker, tuz ve yağ gereğinden fazla kullanılıyor. Özellikle yapay gıda boyaları konusunda takıntılıydım. Zararlı olmadıkları söyleniyordu ama sırf görsel bir amaç uğruna gıdaya fazladan bir madde eklenmesi, fazladan bir üretim prosesi, ne bileyim yanlış geliyordu bana. Bu hafta içinde bir yerde okudum (bulamıyorum yine yazdığım kağıdı) İngiltere'de saygın bir bilim dergisinde yayınlandığına göre yapay gıda boyalarının çocuklarda hiperaktivite sebebi olduğu kanıtlanmış. Hadi bakalım!
• Kendi denemelerimden dışarıda yediğim şeyler hakkında da bir sürü şey öğrendim. Üreticisi ne derse desin gıda boyası katılmadan hiç bir fıstıklı dondurma o kadar yeşil, hiç bir çilekli dondurma o kadar pembe, hiç bir limonlu dondurma o kadar sarı O-LA-MAZ. Çocukluk düşlerimin sonu. Ama gerçek. Bir gerçek daha: Ekmek de öyle pof pof olamaz. Mayada da bir numara çekiyorlar kesin. Ne olduğunu tam çözemedim.


• Kendi yaptıklarımdan dolayı gurur duydum, kendimi iyi hissettim. Gıda üretim zincirinde ne zaman bir adım daha geri gidebilsem mutlu oldum. Boğazımdan aşağı temiz bir şeyler gittikçe, temizlenmiş hissettim. Uzun vadede sağlığım üzerindeki faydasını hissetmeye başladım. Hafifledim.


• Kuru maya değil yaş maya kullanıyorum. Bir gün kendi ekşi mayamı üretmeyi hayal ediyorum.


• İnsanın iki farklı boyutta tencere, bir yanmaz tava, bir keskin bıçak, bir tahta kaşık ve pürüzsüz yüzeyli bir bardakla mutfakta mucizeler yaratabileceğini keşfettim. Patates ezici, kabak oyucu, yumurta fırçası, kavanoz açacağı, mikser, mutfak robotu, yoğurt yapma makinası, yumurta pişirme makinası, kurabiye kalıpları,... ilginç icatlar. Ama onlar olmadan da yaşanıyor.


• Tam tahıl kavramıyla tanıştım. Ben tanıştığımda Türkiye'de henüz tam buğday unu yoktu. Sorduğumda kepekli unu gösteriyorlardı. "Kepekli un, kepeği, kabuğu her şeyi alınmış buğdayın öğütülmesinden elde edilmiş beyaz una, sonradan bir miktar (üreticinin tercih ettiği miktar) kepek eklenmesi ile üretilir. Tam un başka şeydir." diye anlatmaktan vazgeçtim. Almanya'da tam tahıl cennetine eriştim. Tam buğday, tam çavdar, tam arpa unu, tam buğdaydan irmik, tam pirinç, tam yulaf ezmesi, tam undan makarna, tam tara tam tam! Tam tahıldan üretilen gıdaların daha çabuk tokluk hissi verdiğini, daha az yedirdiğini yaşayarak gördüm. İçerdiği vitamin ve minerallerin ne kadar yaşamsal olduğundan bahsetmeyeyim. Başlarda harıl harıl tam una göre verilmiş tarif aradım, her zaman bulamadım. Vazgeçtim. Bulduğum tarifleri verilen un miktarıyla, bazen de biraz beyaz un karıştırarak yaptım. Özel tarif gerekmediğini farkettim.


• Şekerden kurtulmak istedim. Her zaman başarılı olamadım. En önemli adımı zaten atmıştım. Yıllardır çay ve kahveyi şekersiz içiyorum. Gıdalara rafine şeker yerine eklediklerimden pek memnun olmadım. Bu biraz zevk ve alışkanlık meselesi. Rafine şeker öyle saf ki (zararı da burada) kendine has bir tadı yok. Diğer tüm alternatiflerin (bal, pekmez, kuru meyveler, vb.) kendilerine has bir tadı var. Hazırlanan gıdaya da borç veriyorlar o tadı. Ayrıca sıvı tatlandırıcılar kullandığımda kıvam tutturmakta başarısız oldum. Bu konu beceriksizce çırpınıp durduğum bir konudur hala... Tatlı şeyler yemekten vazgeçtim.


• Sadece kakao oranı yüksek (dark, bitter) çikolata yemeye başladım. Çok para verdim, az yedim. Az miktarda acı çikolata yemenin sağlıklı olduğunu öğrendim.


• Evde kimyasal zararlılardan mümkün olduğunca uzaklaşıp doğal şeyler kullanmaya çalıştım. Detaylı araştırma gereken bir konu. Her yazılana inanmamak gerek. Internette sirkenin, karbonatın, limonun 1001 kullanım yöntemini okudum. Eh, ben de denedim bir kaçını. Bu günlükte sadece deneyip memnun kaldıklarımı yazdım. Yer temizliğinde arap sabununa geri döndüm. Aylarca Almanca adını araştırdım. Schmierseife imiş. İngilizce'si ise Potasium soap. İhtiyacı olanlara duyurulur. Bitki bazlı olanını buldum hatta. Sonra yine Almanya'da Gallseife adıyla satılan doğal bir leke çıkarıcı buldum. Türkçe'sinin misk sabunu olduğunu bir yerde okudum. Benim denediğim lekelerde işe yaradı.


• Çöp ayırmaya ve geri dönüşüme dikkat etmeye başladım. Benim yaşamım belki virgülden sonraki bir derecede karmaşıklaştı ama dünya için de bir şeyler yapmalı. Geri dönüşümün her ülkede, her zaman bir nebze mümkün olduğunu farkettim. Ben çocukken anneannem sabah kahvaltısından sonra çaydanlığı ayırır, içindeki artan çayı ve posayı gidip bahçedeki uzak bir ağacın altına dökerdi. Biyolojik olarak dönüştürülebilir çöplere yumurta kabuğu, çay ve kahve posalarının da dahil olduğunu okuduğum gün bunu hatırladım. Belediyeden şikayet etmek yerine bu tür yöntemlere kafa yormaya karar verdim. Reduce-reuse-recycle prensibini öğrendim.


• Evdeki ıvır zıvırı azaltmak için biraz kafa yordum. Biriktirmekten vazgeçtim. Sevdiğim dergilerin eski sayılarını da toplayıp koleksiyon yapardım örneğin. Bazen aylarca açıp bakmadığım sayılar olurdu. Bu tür şeylerin evlerde aylarca, yıllarca beklediğini farkettim. Müzik CD'si ve DVD almaktan vazgeçtim. Sevdiğim CD'leri bilgisayarıma yükledim, çünkü onu her gittiğim yere zaten götürüyordum. Bir filmi herkesin seyredip bahsettiği zaman seyretmemenin o kadar da ölümcül olmadığını farkettim. Hatta hiç bir zaman seyretmemenin de... Aynı şey müzik ve kitaplar için de geçerli. Kaliteli filmler yayınlayan kanalları bulmaya çalıştım, yaşadığım şehrin kütüphanesinden sonuna kadar faydalanmaya çalıştım. Sadece kitap değil, DVD ve CD de ödünç aldım oradan. Her şeyde olduğu gibi müzikte de, filmde de, kitapta da seçici olmaya çabaladım. Internet'ten müzik dinledim.


• Akşamları bir saat haber izlemek dışında televizyon seyretmemeye başladım. Daha önce sevdiğim, izlediğim bir iki program daha vardı, bebeğim doğduktan sonra onlara vakit bulamamaya başladım. Türk televizyonlarını son bir kaç yıldır imkanım olduğu zamanlarda bile izlemedim. İnsanın yaşamını basitleştirmek için atacağı en büyük adımlardan birinin bu olduğuna inanıyorum. Internette aynı başarıyı gösteremedim. Hala istediğimden daha fazla ve daha verimsiz internet kullanıyorum.


• Sadece saç kestirmek için kuaföre gitmeye başladım. İş yaşamından uzaklaşmanın en keyifli gördüğüm yanıdır bu. Saçımda ara ara gördüğüm bir kaç beyaz telin ölümcül olmadığını farkettim. Saçlarımda beyazlar arttığında aynı geniş yürekliliği gösterip gösteremeyeceğimi test etmeyi düşünüyorum. Zaten allerjik ve az makyaj yapan biriydim. Neredeyse hiç yapmıyorum artık. İş yaşamının hijyenik olmayan ortamından uzaklaşıp makyajı da bırakınca, yüzümde geçmek bilmeyen ve doktorun metal alerjisi olduğunu iddia ettiği kırmızılıklar kendiliğinden geçiverdi. Kişisel bakımda bitkisel kaynaklı, doğal ve yeri geldiğinde ucuz ürünler kullanmaya çalışıyorum. Burada da sloganım az ve öz. İnsanın kendi hazırlayacağı sabunlar, şampuanlar, kremler, bakım yağları, losyonlar, şunlar bunlar üzerine elimde türlü tarif var ama hiç birini denemeye imkanım olmadı henüz.


• Burada fazla sözünü etmesem de ruhsal arınma üzerine kafa yoruyorum biraz. Bunun nihayetinde herkesin kendi başına yürüyeceği uzun bir yol olduğunu düşünüyorum. Tevazu, dürüstlük, açıklık, hoşgörü, esneklik, sevgi, ... Ne kadarı öğrenilir, ne hızla öğrenilir bilmiyorum.


• Sahip olduğum şeylere bakıp "Neden" diye sormanın işe yaradığını farkettim. Sırf alışkanlıktan, öyle gördüğümüz için, başkalarının da var diye, bir şekilde evimize gelmiş diye edinip kullandığımız öyle çok şey var ki... Neden çukur tabaklarım var? Çorba koyabilmek için. Neden saç kremi kullanıyorum? Saçlarım başka türlü açılmıyor. Neden dantel örtüm var? ?!? Öyleyse kurtulayım ondan... (Anneme duyurmayayım :P)


• Anlaşılacağı üzere evimizde dantel örtüler, şık masa örtüleri, sevimli biblolar, vazoları içinde yapma çiçekler ve allerjim bahanesiyle halı yok. Ev dekorasyonu söz konusu olduğunda son derece (minimalist ötesi) sıkıcı biriyim. Azlık, boşluk bana huzur veriyor.


• Plastikten ve sentetikten mümkün olduğunca kaçınmaya çalışıyoruz. Giyimde mümkün olduğunca pamuk ve yün. Mutfakta cam, çelik, tahta. Oyuncakta tahta, kumaş. Dekorasyonda cam, ahşap, doğal kumaşlar, metal, belki doğal taşlar.


• Merak ve hobilerimin bende alışveriş tutkusu yaratmasına engel oluyorum. Yeni bir şeye merak saldı mı her insan kendini alışverişe vuruyor. Oysa geçici bir heves olma olasılığı yüksek. Şöyle diyologlar vuku buluyor beyinlerde: "Ben artık klasik müzik dinleyeceğim" "İyi, gidip hemen 3-5 Mozart CD'si alalım." VEYA "Ben artık fotoğrafçılıkla ilgileneceğim" "İyi, gidip en fonksiyonlusundan bir dijital fotoğraf makinası alalım" VEYA "Dalışla ilgilenmeye başladım" "İyi, hemen gidip dalış giysisi, oksijen tüpü, ne lazımsa alıp gelelim." Bahçeye ve bitkilere merak salınca gidip botanik kitapları almamak ve bahçe marketlerini toplayıp gelmemek için güç tuttum kendimi. Sadece fikir edinmek, ilham ve tohum almak için gezdim oraları çoğunlukla. Diğer alet edevatı evdeki ıvır zıvırdan yaratmaya çalıştım. Evde ekmek yapmaya merak salınca ilk işim gidip bir ekmek yapma makinası almak olmadı. Bir süre fırında denemeye karar verdim. O süre bittiğinde fırında bal gibi de olduğunu gördüm, makinasını almaya gerek kalmadı! Her hobi için az çok geçerli olduğunu düşünüyorum bu kuralın.


• Toplu ulaşım araçlarını kullanıyorum. Bol bol yürüyorum, hemen her yere yürüyerek gidiyorum. Yürümeyi zaten severim. Böylece günlük egzersiz yapma derdinden de kurtuldum :)) Beceriksizliğimden bisiklete terfi edemedim, ama gerekmedi de bir şekilde. Türkiye'de yaşasam en çok bu maddede zorlanacağımı tahmin ediyorum.


• Alışveriş merkezlerinden ve onları merkez alan kültürden fazlasıyla sıkılmıştım. Sosyalleşme ve gezinti amacıyla alışveriş merkezine gitmekten vazgeçtim. Alışverişlerimde cadde üstü mağazalarına öncelik vermeye başladım.


• Inbox'ımı temizledim! Başlıbaşına bir yazı konusu olur bu. Lüzumsuz öyle çok e-mail alıyordum ki... Benimle tek iletişimi mail forwardlamak olan "dostlarla" iletişimi kestim.


• Posta kutumuzu temizledik. Bir yere üye olurken reklam istemediğimizi belirtir o kutucuğu her zaman özenle işaretledik. Posta kutumuzun üzerine reklam istemediğimizi belirtir bir not yapıştırdık. Reklamlar sadece posta kutumuzu değil, kağıt geri dönüşüm çöpümüzü de dolduruyor, okuması da vakit alıyordu.


• Kağıt mendil yerine, kumaş mendil kullanmaya başladım. Bahar aylarında inanılmaz mendil tüketiyorum çünkü. İlkokulda kullandıklarıma benzer 10 mendilim var, yıkayıp yıkayıp tekrar kullanıyorum. Bulmam güç oldu, nereden alınacağını bile unutmuşum zira.


• Alışverişte de kumaş çanta kullanıyorum. Her eksik kullanılmış naylon poşette kendimi daha iyi hissediyorum.


• "Bu sorunu anneannem nasıl çözerdi?" diye düşünmeye başladım. "Annem nasıl çözerdi?" diye değil. Çünkü annemin nesli basit yaşam açısından kayıp nesil. Margarinle, plastikle, deterjanla, televizyonla tanışan ve doğal alternatiflerini ya kullanmamış ya da unutmuş nesil...


• Alüminyum folyo kullanmaktan vazgeçtim. Geridönüşümünde sorun yok, fakat üretiminde inanılmaz enerji harcandığını okudum. Kullandığım ürünlerin paketlemesine de dikkat etmeye başladım. Alüminyum yerine mutfakta kapaklı plastik kaplar, cam kavanozlar veya sera kullanıyorum. Sonuncu da tamamen masum değil ama en azından üretim süreci bir çevre faciası değil...


• İnsanlara aldırmamaya, tercihlerini hoşgörmeye, tercihlerimin hoşgörülmesini beklemeye başladım.


• En önemlisi, basit yaşamla resmi tanışıklığı olmayan fakat zaten hep böyle yaşamış, içgüdüsel olarak hep doğal olanı seçmiş ve yaşam tarzından taviz vermemiş bir adamla tanışıp evlenmişim, sonradan anladım :)))) Aynı çatı altındakilerin motivasyon ve katılımı çok önemli.


• "Güneye yerleşmek" gibi hayallerim yok, ne yapacaksam şehirde yapmayı düşünüyorum. Önümüzdeki 20 yılda herkes "güneye" yerleşince şehirlerin bana ve benim gibilere kalacağını hesap ediyorum :)))


• Daha unuttuğum 10 milyon küçük şey yapıyorum, bir o kadarı hakkında kafa yoruyorum.