"Tek yol budur deriz; bilmez miyiz ki bir noktadan geçebilen doğrular kadar yol vardır."

(Thoreau)




Pazartesi, Mart 26, 2012

Lavanta cesitlemeleri

Photo by Arjan Armekinders


Bütün bunlar aslinda Subat ayi ve öncesinde oldu. Ancak yazabiliyorum.

Önce Beste bana bir zarf dolusu ot gönderdi. "O nasil sey?" deme, oluyor. Cesit cesit otlar :) Salataya kattim, yemege kattim, bazilariyla ilk kez tanisiyordum, tadina baktim :)

Lavantalarin zarfin disina tasan kokusu  öyle harikaydi ki, iki yakadaki postacilar bile pek mutlu olmustur eminim. Lavanta ciceklerini kesinlikle güzel bir seylere dönüstürmek istiyordum. Aklima o an gelen tek sey, o siralar Tijen'in "Tak Sepeti Koluna"'sinin Bodrum bölümünde bahsedilen lavantali kekti. Meger Beste'nin de aklindaymis :)) Iste böylece lavanta ciceklerini saplarindan ayiklayip bir kavanoza doldurdum, üzerine de ham seker ekledim (beyaz rafine sekerden daha saglikli diye, baska bir numarasi oldugundan degil) ve iyice karistirdim.

Bir kac ay gecti. Bu arada ben arada bir Türk kahvesi yaptigimda seker olarak bu lavantali sekerden ekler oldum. Kahveyi icerken agzima gelen lavanta ciceklerinden pek hoslanmadim ama lavanta aromali Türk kahvesi hostu dogrusu. Gülü seven dikenine katlansin dedim :)

Acaba keke katsam orada lavantalar iyice kaybolur gider mi, yoksa yine böyle agzi rahatsiz mi eder diye düsünmekten lavantali kek projesini erteledim de erteledim. Oysa, dene ve gör degil mi?

Sonra Beste'nin lavantali kurabiyeleri geldi bu kez. Tadini ne sen sor, ne ben söyleyeyim. Tarifini aldim ve de yaptim hemen :) Bu kurabiye bence "Ben ellerimle..." listesine eklenmeye hak kazandi. Elbette her zaman kurabiye yapiyorum ama bu farkli. Iki sebebi var. Birincisi bizim evde pisen ilk tereyagli kurabiyedir kendisi. Tadi böyle güzel olunca evdeki "tereyaga hayir!" yasagini kismi olarak delmeyi basardi :) Benim acimdan zeytinyagli kurabiyeden farkli bir deneyimdi. Ikincisi, kurabiyeleri ikinci kez yapisim bir arkadasima özeldi. Cok üzücü bir haber almis, cok yikilmis oldugu günlerden bir gün, ona dert ortagi olabilmek icin bulusacagimizda ona bu kurabiyeleri yaptim. Lavanta ruha huzur ve sükunet verir. Onun da ruhu huzur ve sükunetle dolsun istemistim. Kurabiyeleri civil civil desenli bir kutunun icine yerlestirdim. Kutuyu yaglamasin diye firin kagidi serdim tabanina. Sonra da sevimli bir kurdelayla bagladim. Cünkü Almanlar "Das Auge isst mit" (Göz de (agizla) beraber yer) derler. "Sana ellerimle lavantali kurabiyeler yaptim" dedim arkadasima. O gün birlikte hem agladik, hem güldük.

Lavantali sekerim bitti. Ama yeniden yapacagim. Hatta hayaller kuruyorum. Organik limonun kabuguyla limonlu seker, portakalla portakalli seker, kakule ve kisnis tohumlariyla kakule ya da kisnis sekerleri yapmanin yollarina bakacagim :) Bir kez aromayi sekere katmada uzmanlasirsam, mevsiminde mürver, ihlamur agaclarinin altindan ve hatta filbahri calilarinin yanindan gecerken duydugum baygin kokuyu kurabiylere, keklere, dondurmalara katma hayalim var. Gercek edecegim :)

Fakat lavantayla kaldigimiz yerden devam :) Elimde biraz da Türkiye'den gelmis lavanta cicegi var. Gecen yil cayini yapmak icin almis, arada bir siyah caya da katar olmustum. Bu tarifi gördügümde mutlaka denemek istedim.  Kefir bizim evde süzüldükten sonra zaten genelde tezgah üstünde, oda sicakliginda bekler ve orada kendi kendine ikinci bir fermentasyona girer. Kefir islerinin ustasi Dom's Kefir In-Site'da yillar önce okuduguma göre zaten kefir aslen buzdolabi öncesi devrin bir saklama yöntemi oldugundan bütün islem oda sicakliginda gerceklesirmis (Oda sicakligi da yanlis ifade aslinda. Evin önündeki bir agaca asili durur, gelip giden söyle bir sallar, kisin kis sogugu, yazin yaz sicagi yermis : ) ) Dolayisiyla ikinci fermentasyona girmis kefiri evdeki baharatlarla zenginlestirmek fikri bana cazip geldi. Ilk denemeyi lavantayla yaptim. Sevdim :) Ikincide Ayurvedik ayran "lassi"den ilham alarak kimyon ekledim. Sevdim :)

Lavanta Akdeniz'in özbeöz cocugu. Neden kullanmamali? Lavantayi mutfakta kullanmak konusunda kücük bir uyarim var sadece. Aktardan alinan her lavanta cicegi yiyecek hazirlamakta kullanilmaz. Kücük lavanta keseleri hazirlamakta kullanildigi icin, bolca kimyasala, lavanta aromasina bulanmis olarak satilan cicekler de var. Bir kere mutlaka mutfakta kullanmak üzere alindigi belirtilerek aktara sorulmali, uygun mu diye. Tabii insanin bu tür seyleri sorunca dogru yaniti aldigindan emin olacagi güvenilir bir aktari olmali. Bu ön sart. Ayrica birazcik bahcesi olan, bir kösede kendisi yetistirmeli, mümkünse organik yöntemlerle yetistirmeli ve gönül rahatligiyla kullanmali lavantayi. Iklimi cok dert etmemeli. Kara ve uzun kislarin yasandigi Almanya'nin bu bölgesinde bahcesinde lavanta yetistiren komsularimin sayisini bir bilsen. Denemeli, denemeli, denemeli... "Olmaz, yapamazsin" diyen su akli susturmayi mutlaka becermeli...

16 yorum:

  1. "olmaz, yapamazsın diyen aklı susturmak..", sanırım bu cümle beni çağırıyordu..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Uydun mu cagrisina? :)

      Sil
    2. yakında görücem :) aklımı susturmakla meşgulüm :)

      Sil
  2. evet, "bahceye baska ne eksem?" sorusunun bugunku cevabi belli oldu :))olur mu bilmem ama cay icin aldigim lavantalardan ekecegim ve evet kurabiye. beste'de tarifini gordugumden beri aklimdadir da neden yapmadim bilmiyorum simdiye kadar. denenecekler listesine ekleyip, o listeyi iyice uzatmali.bugunlerde ertelemeci ruh hali sardi da beni :)
    sevcan

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cay icin aldigin cicekten olmaz Sevcan. Tohumunu ya da fidesini bul bir yerlerden. Bahcene lavanta yakisir bence :)

      Sil
    2. cok gec evren :)) bilgisayari kapattim kendimi bahceye attim elimde ciceklerle :))) ama olsun ugrasirken cok rahatladik. hani olur da soguk gelir bizim buralar diye sera bile yaptim yani o kadar :)) hem tohuma el atmisken baska tohumlar da alirim

      Sil
  3. :)) ne guzel yazmissin kac gundur aklimdaydi gene yapayim diye, hos bir surpriz oldu yazin:) lavanta hakikaten cok kolay yetisiyor su istemez, gunes sever, bir cali o tabi kit kanaat gecinir gider,o guzelim cicekleriyle herkesi mutluluga bogar, postacilar dahil:) çok guldum "o nasil oluyor" kismina! karabas otunun akibeti iyidir umarim.adi gecince bile iyi geliyor insana su lavanta...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Karabas tutmadi Beste. Ananas adacayi iyi fakat. O gayet robust bir bitkiymis. O kadar seyi atlatti ve saglikli :) Karabasi tohumdan büyütmeyi deneyecegim bu sene. Bakalim olacak mi?

      Sil
  4. ben kiskaniyorum sizin besteyle bu ot kardesliginizi,, keske benim elim de bulassaydi yesile,,

    YanıtlaSil
  5. Olmaz, yapamazsin diyen akli sustur dedik ya Baris :) Sanki cok gecmis gibi konusmussun :) Bahcen ve ciragin bile var, eksik olan ne?

    YanıtlaSil
  6. bahcede kediler dolaniyor, toprakta solucanlar,, evde yetistireyim dedim, boceklendiler,, sizin bildiginiz benim bilmedigim bir sey olmali,, ben ancak baharda gidip saksi cicecgi alir, onlari evdeki saksilara dikerim,, yaza kadar yasatabilirsem ne ala,,

    YanıtlaSil
  7. Beste'yi bilmem ama benim bilip senin bilmedigin bir sey yok. On ekip dikiyorum, bir tutuyor. Cocuklar gibi sen bloga yaziyorum, hepsi bu :)

    YanıtlaSil
  8. Yaban'cim hani senin buyuk bir zerafetle yolladigin ancak mevsimi kacmis oldugu icin bir turlu acmayan laleler vardi ya bu seney birkac tanesi saglam kaldi acmak uzereler ne guzel haber degil mi? Bahcen var, minik ciragin var:)aaa bir dk ciraga bir hediyem bile var benim bulmam lazim:) kedilerinde , solucanlarinda islevi var bahcede artik sira sende evdeki buldugun tohuma benzeyen herseyi ek ! once evde mayis gibi bahceye cikarirsin. Ufak ufak basla bu bitki aski bir kere icine girince bir daha pacayi kurtaramiyorsun zaten:)

    YanıtlaSil
  9. bestecim, cok tesekkur ederim,, :) ben de tam evren'in yeni yazisina yorum birakmistim, nasil kalp kalbe karsi mi denir boyle durumlar icin bilmiyorum, ilk once evdeki filizlenen soganlari dikecektim, sonra koklu maydonoz satan birini biliyorum, hem de organik,, bir sap da onun maydonozlarindan dikerim diyordum,, ama gubreyi nasil yapiyorsunuz, boceklere karsi ne kullaniyorsunuz onlari da bilmem gerek tabii,, kimyasal olmasin deyince kuruyup gidiyorlar, belki organik bahce bakim urunleri vardir, ben rastgelmemisimdir,, gozumu acip bakmaliyim,, bahcedeki kediler yedigim otlarin icinde gezinmesinler istiyorum,, solucanlara gelince,, evet faydali hayvanlar,, ama ben sadece huyluyum bahce topragina elimi sokmaya cekiniyorum o yuzden,, mm belki yavas yavas alisabilirim,, tesekkurler motivasyon icin, :) lalelere de sevindim, nihayet, sukur diyorum,, iste o denli bihaberim durumdan vakitsiz gondermisim soganlari,,

    YanıtlaSil
  10. Yaban'cim a priori ogrenirsin herseyi ongoremedigin o kadar çok seyle karsilacaksin ki! sen bir basla gerisi gelir;) solucanlar vs icin eldiven kullanabilirsin puristler karsi cikabilir topraga dokunmanin keyfi kayboluyor diye ama benim gibi tetanos asisini yaptirmaktan kaciyorsan baska caren yok ozellikle guller icin eldivenler var kalinca onlar uzun sure dayaniyor tavsiye ederim. Bocekleri filan kafana takma ilk etapta ugur bocekleri halleder bir kisim bitleri zaten. Gubre icin topraginin durumunu bilmem lazim aslinda ! ama biolojik tarimda kullanilan topraklardan alabilirsin ilk etapta yada at gubresi bulman lazim. bu islere girince bio at gubresi verenlerin bile oldugunu goreceksin Hollanda'da gelismis hobi bahceciligi var diye okuyorum birkac tane assosiation bile vardir onlardan birine uye olabilirsen çok yardimci olurlar. birde gubre niyetine ekilen bitkiler var donem donem sen bakla ile basla bence. ilk etapta kaprissiz rustik bitkilerle basla. arzu edersen tohum da yollarim. kedileri kaciran bazi otlar var onlardan dikebilirsin gercekten sorun teskil ediyorlarsa! solucandan ote toprak yasayna bir sey icinde bakteriler var bir kismi faydali bir kismi zararli ellerini ozellikle iyi yikaman lazim. kimyasal hicbirseye gerek yok doga yeterince comert ve her sorunun asagi yukari doagl bir caresi var. soganlar, sarimsaklar mart sonuna kadar dikilebilir elini cabuk tut o zaman:) maydanozda iyi fikir iki yillik bitkilerde ikinci yil tohumlanir tohumlanasini engellersen birkac sene daha yapraklanip durur. sen basla gerisi kolay ozetle:)

    YanıtlaSil