Tanıştırayım: Kırmızı Kantaron

2010 yazindan, fotograf makinesinin henüz bozulmadigi günlerden...
Kirmizi kantaron / Bin Gulden otu

Dün okula gitmeyen sincapla bir yürüyüs yaptik nehir kiyisinda. 2010 yazinda tanistigim özel bir bitkiyle karsilastim uzun aradan sonra. Bir Centaurium türü. Büyük olasilikla Centaurium erythraea. Cok hos, minik pembe cicekleri var.

Almanca'da bu bitkiye "Tausendgüldenkraut" (Bin gulden otu) deniyor. Bitkinin Latince adi Centaurium, Yunan mitolojisinde bitkiler hakkinda bilgili ve tibbi kesfeden varlik oldugu söylenen, yari at-yari insan  Sentor Chiron'dan geliyormus. Sifali özellikleri sebebiyle cok degerli görüldügünden, Bati dillerine (en azindan Almanca'ya) önce 100 altin (cent = yüz, aurum= altin) olarak cevrilmis. Zamanla da devrin gecer akcesine uygun olarak "1000 gulden" denir olmus.

Sifasi daha cok sindirimi düzenlemek ve istah acmakla ilgiliymis. Bugün bile bu amacla kullaniliyormus. Ama öyle yol kenarinda buldugun bitkiden cay yapmaca yok. Özel infüzyonlar hazirlaniyormus bilenlerince. Sifali etkileri konusunda bilgilenmek istersen buraya ugra.

Bitkinin Türkce adi cesitli kaynaklarda "Kirmizi Kantaron" diye geciyor. Önce pek bir ilgi kuramamistim. Sonra Yunanca'dan, Latince'ye gecen adinin Türkce'de bir sekilde "Kantaron"lasmis olabilecegini farkettim.
Bildigin üzere Hypericum perforatum "sari kantaron"dur. Peygamber cicegine ise (Centaurea  cyanus) "mavi kantaron" dendigi de olur.   Ücü de birbirine benzemeyen ve birbirinden farkli ailelerden üc sifali ottur. Peygamber cicegine neden "kantaron" dendigi yine Latince adinda gizli sanirim. Ona bu adi veren de rivayete göre  Hipokrat'mis. Hepimizin  en bildigi kantaron olan "sari kantaron"un adinin nereden geldigine dair bir bilgiye ise rastlayamadim. Kendimce kurdugum bazi baglantilar var ama dogrulayamadigim icin yazmamayi tercih ediyorum.

Bu arada eczanelerde  ve aktarlarda cesitli sifali özellikleri sebebiyle satilan kirrmizi renkli kantaron yagi, kirmizi kantarondan degil, sari kantarondan elde edilir. Herhangi bir tasiyici yagda bekletilen sari kantaron yaga sifali özellikleriyle beraber bu kirmizi rengi de birakir :)

Bu kadar "kantaron bilmecesi"nden sonra gelelim kirmizi kantaronun bendeki hikayesine...
Cünkü bilirsin, her bitkinin bir "kendi" hikayesi, bir de "ben"deki hikayesi vardir.
Bin altin degerindeki kirmizi kantaron dün bana dedi ki;
"Söz gümüsse, sükut altindir. Sus. Ille de bir sey anlatmak istiyorsan bugüne dair, beni yaz."

Söz dinliyorum, cok eglenceli bir yazi dizisini cöpe atiyorum ve coskumu icime bastirip susuyorum ben de.
Tanistirayim: Kırmızı kantaron.